تصویر ذهنی رایج از تعطیلات نوروزی، تصویری است شاد که در آن، اعضای خانواده دور هم نشسته اند، می گویند و می خندند، تخمه می شکنند و شیرینی می خورند، عیدی می دهند و عیدی می گیرند... اما این تصویر، همگانی نیست. تعطیلات نوروز برای بعضی ها تصویری کاملا متفاوت دارد؛ تصویری ناشاد و ناخوشایند. عید، عده ای از مردم را نه تنها شاد نمی کند، بلکه ناشاد و افسرده خو  هم میکند.
برخی از تدارکات تنش زای عید، بعضی از توقعات نابجا، پاره ای از الگوهای رسانه ای غلط در کنار حجمی از مشکلات اقتصادی و مسایل مربوط به تغییر سبک زندگی می تواند شیرینی تعطیلات عید را به کام بعضی ها تلخ کند. برای تبدیل این تلخی ناخوشایند به آن شیرینی خوشایند چه باید کرد؟

موانع شادی عید
این موانع همانهایی هستند که نمی گذارند از تعطیلاتمان لذت ببریم. با بعضی از این موانع آشنا شوید:

• تدارکات تنش زا: خانه تکانی و خرید شب عید و هماهنگی های لازم برای سفرهای نوروزی و آمادگی برای پذیرایی از مهمانان و ... تمهیداتی هستند که اگر خوب مدیریت نشوند، می تواند برای بعضی ها ناخوشایند و تنش زا باشد.
• توقعات نابجا: بعضی ها در حوالی تعطیلات عید، انگار واقع بینی خود را از دست می دهند؛ ناگهان تصمیم می گیرند تعطیلاتشان را کامل و بی نقص بگذرانند و از آن، ایامی رویایی بسازند، درحالی که نه تنها عوایدشان زیاد نشده، بلکه در این ایام مخارجشان هم دوچندان شده است! اگر واقع بین نباشیم و بخواهیم در چنین شرایطی، تعطیلاتی کامل برگزار کنیم، استرس به سراغمان می آید و نمی گذارد از تعطیلات لذت ببریم و شاد باشیم.
• الگوهای رسانه های: رسانه ها بخصوص تلویزیون گاهی الگوهایی را برای گذراندن تعطیلات ترویج می کنند که شاید برای خیلی از ما عملی نباشد. خانه های شیک و آنچنانی، لباسهای گران قیمت، خودروهای مدل بالا، مسافرتهای پرخرج، هدایای کلان، پذیرایی های آنچنانی، رستورانها و هتلهای لوکس و خیلی چیزهای دیگر. همه اینها می تواند مارا دچار بحران کند و وادارمان کند بیش از حد توانمان تلاش کنیم تا آن الگوی رسانه ای را حداقل برای آن چند روز هم که شده، به خانه و زندگی مان تزریق کنیم.
• تغییر سبک زندگی: در ایام عید، خیلی ها از سبک زندگی معمول خودشان فاصله می گیرند؛ شبها بیشتر بیدار می مانند، صبح ها دیرتر بیدار می شوند، بیشتر غذا می خورند، تعداد و حجم میان وعده های غذایی شان بیشتر می شود، تنقلات بیشتری می خورند، زمان بیشتری را پای تلویزیون می گذرانند و تحرک شان به حداقل می رسد. همه اینها منجر به خستگی و کسالت می شود و نتیجه این خستگی و کسالت، قطعا شادی نیست!
• مشکلات مالی: تعطیلات نوروز خرج دارد. خرید لباس و میوه و شیرینی و آجیل عید به کنار، خیلی ها می خواهند دراین ایام وسیله ای هم به وسایل زندگی شان اضافه کنند یا وسایل کهنه شان را عوض کنند یا مسافرت آنچنانی بروند و ... همه اینها یعنی خرج روی خرج؛ خرجی که اگر متناسب با سطح اقتصادی خانواده نباشد، تنش زا می شود و شیرینی تعطیلات را به کاممان تلخ می کند.
• فراغت از کار: معمولا در روزهای غیرتعطیل، ما آنقدر گرفتاری و مشغله کاری داریم که کمتر فرصت می کنیم به مشکلات خود فکر کنیم، دیگر وقت نداریم به یاد ناکامی های گذشته بیفتیم و برای خود غم و غصه بتراشیم. اما در تعطیلات بلندمدتی مانند تعطیلات نوروز، وقتی گرفتاریهای معمول زندگی وجود ندارد که حواس ما را پرت کند، تمرکزمان روی غم و غصه هایمان بیشتر می شود.
• عدم آرامش در حضور دیگران: بعضی ها در طول سال تماس چندانی با افراد فامیل یا حتی اعضای خانواده خود ندارند. مثلا در شهری دور یا در کشور دیگری زندگی می کنند؛ بعضی ها هم حضور ناگهانی در جمع فامیل برایشان لذت بخش نیست و آنها را دچار استرس می کند. استرس این افراد طی این دید و بازدیدها بیشتر می شود و این استرس آنها را به سمت ناشادی و تغییرات خلقی هل می دهد.

با موانع شادی عید چطور برخورد کنیم
برای آنکه در دام موانع شادی نیفتیم و بتوانیم به بهترین شکل این موانع را از میان برداریم، توصیه های زیر می تواند گره گشا باشد:

• برنامه ریزی: برای تعطیلاتتان برنامه ریزی کرده و توقعاتتان را واقع بینانه مشخص کنید. اولویت بندی کنید و خواسته هایتان را متناسب با شرایط مالی تان بچینید. اگر تنها هستید حتی الامکان در برنامه های جمعی شرکت کنید. سعی کنید داوطلب کمک به نیازمندان شوید، چون این کار، حس خوبی به شما میدهد.
• واقع بینی: بسیاری از خانمهای امروزی شاغلند و آنچه درباره آماده سازی خانه و تدارک این ایام آموخته اند، از آموزه های مادرانشان بوده. اما مادران همین زنان شاغل امروزی، اکثرا خانه دار بوده اند و فرصت و انرژی کافی برای چنان تدارکی داشته اند. خانم های شاغل طبیعتا نمی توانند به اندازه خانم های خانه دار، برای خانه تکانی و خرید و پذیرایی وقت بگذارند. پس باید سطح توقع خود را نسبت به تدارک مراسم عید تعدیل کنند و در مورد آنچه می توانند در این ایام انجام دهند واقع بین باشند. قرار نیست دراین ایام، همه چیز کامل باشد و به بهترین شکل ممکن برگزار شود. شما می توانید مراسم طاقت فرسا و خارج از حوصله را حذف یا تعدیل کنید.
• خودمراقبتی: مراقب سبک زندگیتان باشید. نگذارید سبک و سیاقی که قبلا داشته اید زیاد دستخوش تغییر شود. از پرخوری بپرهیزید. شبها زیاد بیدار نمانید و خواب واستراحت کافی داشته باشید. ورزش مخصوصا پیاده روی را از قلم نیندازید.
• مدیریت زمان: برای خودتان هم وقتی درنظر بگیرید. اگر روزی شرایط جوی مناسب نیست یا کسالت دارید یا خسته اید، در برنامه دید و بازدید آن روز تجدید نظر کنید. فراموش نکنید که فلسفه و روح عید، باخبر شدن از حال آشنایان، بازسازی روابط از دست رفته و شروعی مجدد برای زندگی سالم و موفق است.
• تنش زدایی: کارها را یک تنه انجام ندهید. مسئولیت ها را تقسیم کنید و از دیگران کمک بخواهید. خرید عید، خانه تکانی، تهیه و تنظیم عیدی های نقدی و غیرنقدی مستلزم مشورت است. این طوری فشار کمتری به شما وارد می شود. اگر استرس دارید این را واضح و صریح، نه با گوشه و کنایه، به اعضای خانواده تان بگویید. در این صورت حمایت آنها از شرایط خود را جلب کرده و اعتماد به نفس آنها را هم تقویت می کنید.
• مثبت اندیشی: تعطیلات تان را ترجیحا با کسانی بگذرانید که روحیه حمایت کننده دارند و منفی باف نیستند. نوروز فرصت خوبی برای یافتن دوستان جدید و سراغ گرفتن از دوستان قدیمی است. در گذشته زندگی نکنید و درباره آینده تان مثبت اندیش باشد.

تنظیم:سارا نعیمی
منبع: بسته آموزشی و اطلاعاتی عیدو شادی/ وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، دفتر آموزش و ارتقای سلامت
تهیه شده در: گروه آموزش و ارتقای سلامت معاونت اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران / بهمن ماه 1397